De verlossende tendens en de ultieme ethiek

Vervolg op: De hermeneutiek van de verlossende tendens

Critici van de hermeneutiek van de verlossende tendens hebben het
bezwaar naar voren gebracht dat de methode van de verlossende tendens
een ultieme ethiek probeert te ontwikkelen die verder gaat dan de
ethiek die we in de Bijbel vinden. Dit is echter een misvatting van de methode.

We kunnen de Bijbelse voorschriften indelen volgens een meerlagenmodel. Iedere laag vertegenwoordigt dan een bepaalde graad van abstractie.

Heb uw naaste lief als uzelf.	Matteüs 22:39	zeer abstract, context-onafhankelijk, ultieme ethiek
Onze enige verplichting was dat we de armen ondersteunden, en dat is ook precies waarvoor ik mij heb ingezet.	Galaten 2:10	minder abstract, meer concreet
Wanneer je de graanoogst binnenhaalt, oogst dan niet tot aan de rand van de akker en raap wat blijft liggen niet bijeen.	Leviticus 19:9	zeer concreet, context-afhankelijk, praktische toepassing

De laatste tekst is een voorschrift voor het volk Israël is een zeer specifieke (agraïsche) setting in een bepaalde tijd. Dit voorschrift is niet meer toepasbaar in onze tijd en cultuur. We moeten een stap omhoog op de ladder en komen uit bij de zorg voor de armen. Van daaruit kunnen we weer een stap omlaag om een concrete toepassing te zoeken, die in onze eigen tijd en cultuur past. (Bijvoorbeeld voedselbanken.)
Zorg voor de armen is weer specifieker (en concreter) dan je naaste liefhebben, want dat omvat veel meer dan alleen zorg voor de armen. Je naaste liefhebben is ook uit te werken in een meer concrete toepassing als er geen armen zijn.

De ultieme ethiek verandert dus niet en ontwikkelt zich niet. Maar bij de hermeneutiek van de verlossende tendens komt de praktische uitwerking wel steeds dichter bij de bedoelingen van de ultieme ethiek. Uiteindelijk wordt zelfs de maatschappij hervormd, zodat met b.v. komt tot afschaffing van slavernij.

Peepshow is kunst?

De rechter is van mening dat een peepshow onder het bijzondere (lage) belastingtarief valt van 6%. Een peepshow heeft immers het karakter van een toneelvoorstelling. Kunst dus...

Ik ben zelf behoorlijk terughoudend om het woord kunst in de mond te nemen, maar sinds kort noemen anderen mij componist (zie mijn andere weblog en mijn uitgever voor details.) Kunst heeft iets te maken met creativiteit, iets voortbrengen wat er nog niet was.

Ga in gedachten even mee naar de Dordtse schouwburg Kunstmin, een monument, ingericht in neobarok stijl. We zetelen ons in het pluche om de toneelvoorstelling van deze avond te aanschouwen.

Na afloop (vreemd, er was geen applaus) rukt de schoonmaakploeg aan. De sigarettenpeuken worden bij elkaar geveegd en met chloor worden de vlekken van de vloer geboend. Was er trouwens wel een aanvang en een afloop? Het publiek kwam en ging, afhankelijk van hun entreebedrag...

Ergens klopt er iets niet. Peepshow... Toneel... Kunst? Het lijkt mij een truuk om onder de belasting uit te komen.

Een ander bezwaar is, dat de vrouw als koopwaar beschouwd wordt. Haar lichaam in de etalage, is dat kunst? En de man die in een klein hokje zijn lusten zit bot te vieren. Is dat kunst?

Onze Moeder in de hemel?

Vervolg op: Waarom is Jezus een man? en God is geen man

Het is algemeen bekend dat de Bijbel in mannelijke beelden over God spreekt. Jezus leert ons bijvoorbeeld te bidden: Onze Vader in de hemel (Matteüs 6:9 NBV.)

Minder bekend is, dat in de Bijbel ook vrouwelijke beeldspraak wordt gebruikt als het over God gaat:

Uit welke schoot wordt het ijs geboren, wie baart de rijp van de hemel (Job 38:29 NBV)

Zoals een moeder haar zoon troost, zo zal ik jullie troosten (Jesaja 66:13 NBV)

Sion zegt: ‘De HEER heeft mij verlaten, mijn Heer is mij vergeten.’ Maar kan een vrouw haar zuigeling vergeten of harteloos zijn tegen het kind dat zij droeg? Zelfs al zou zij het vergeten, ik vergeet jou nooit. (Jesaja 49:14-15 NBV)

En in Johannes 3 wordt gesproken over opnieuw geboren worden uit de Geest (zie Johannes 3:1-8.)

Sommige metaforen vergelijken God zelfs met een moeder. Kunnen we God dan ook aanspreken met Moeder?

Er zijn er mijns inziens een aantal redenen om dit niet te doen:

1. In veel talen worden mannelijke vormen algemeen gebruikt. "Jongens, eten!" (Dit wordt zelfs geroepen als de groep uit louter meisjes bestaat.) Voor vrouwelijke vormen geldt dit niet. Moeder zou de indruk kunnen wekken dat God een geslacht heeft.
2. De naam Moeder zou associaties kunnen wekken met godinnenaanbidding. Het neo-paganisme kent godinnen. De God van de Bijbel is totaal anders.
3. Moeder komt in de Bijbel niet voor als naam van God. Als we Moeder gaan gebruiken als naam voor God, dan geven wij een naam aan God waarmee Hij zichzelf niet aan ons geopenbaard heeft.

Waarom is Jezus een man?

Vervolg op: God is geen man

Als God niet mannelijk is, waarom kwam Jezus dan als man op aarde? Heeft dit een diepere theologische betekenis?

In de inleiding van het evangelie van Johannes lezen we:

Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond (Johannes 1:14)

In 1 Johannes 4:2 staat:

De Geest van God herkent u hieraan: iedere geest die belijdt dat Jezus Christus als mens gekomen is, komt van God.

Verder lezen we in de Bijbel veelvuldig dat Jezus zichzelf de Mensenzoon noemt. De nadruk ligt erop dat Jezus mens werd om mensen te redden. (Zie b.v. ook Filipenzen 2:5-9)

Ook in de geloofsbelijdenissen lezen we over de menswording van Jezus.

Die voor ons mensen en omwille van ons heil uit de hemel is neergedaald. En het vlees heeft aangenomen door de heilige Geest uit de Maagd Maria: en mens is geworden (geloofsbelijdenis van Nicea)

Die om ons mensen, en om onze verlossing uit de hemel is neergedaald en vlees heeft aangenomen uit de Heilige Geest en de Maagd Maria en mens is geworden. (Apostolische geloofsbelijdenis)

Wij geloven, dat in de Persoon van Jezus Christus, de goddelijke en menselijke naturen verenigd zijn, zodat Hij waarachtig God en waarachtig mens is. (Leerstelling 4 van het Leger des Heils)

Artikel 18 van de Nederlandse geloofsbelijdenis gaat over de menswording van Gods Zoon.

Met andere woorden: het menszijn van Jezus heeft een belangrijke theologische betekenis, aan het feit dat Hij een mannelijk mens was wordt geen theologische waarde toegekend.

Nu was het in de cultuur van de eerste eeuw ondenkbaar dat een vrouw rondtrok als leraar (rabbi) die (ook) mannen onderwees. Ze zou niet serieus genomen zijn. Trouwens, mannen spraken in het openbaar niet met vrouwen. Daarom was het nodig dat Jezus als man naar de aarde kwam.